AMBLAJLARDA DEPOZİTO SİSTEMİ VE AVRUPA BİRLİĞİNDEN TÜRKİYE'YE KATI ATIK İHRAÇATI

Değerli okurlar, Türkiye'de kâğıt, plastik, cam ve metal kullanılarak üretilen ambalajlarda depozito sistemi geçerli olacak ve ambalaj markete iade edildiğinde ücreti geri alınacak. Her yıl 1 milyon ton ilave atığın oluşmasının önüne geçilmesi hedefleniyormuş. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) Depozito Saha Yönetimi Sistemi’ni (DSYS) 2025 yılı sonuna kadar 81 ilde hayata geçirecek. 

Plastikler doğada uzun süreler çözülmeden kalabildiği için plastik çöpleri dünya çapında doğaya zarar veriyor. Bazı hayvanların midelerinde birikerek veya bedenlerine dolaşarak ölümlerine yol açabiliyor. Ayrıca mikroplastik denen küçük parçacıklara ayrılarak suya, hayvanlara ve bu iki kaynaktan da insan bedenine geçiyor. Mikroplastiklerin insan sağlığına nasıl etkileri olabileceği ise henüz bilinmiyor.

Avrupa Birliği istatistik kurumu Eurostat'ın verilerine göre, 2022 yılında ihraç edilen 32 milyon ton atığın en fazla Türkiye'ye gönderildiğini açıkladı.Türkiye'nin ardından ikinci sırada 2,4 milyon tonla Hindistan, üçüncü sırada ise 1,9 milyon tonla Mısır yer aldı. Sıralamadaki diğer ülkeler ise sırasıyla İsviçre, İngiltere, Norveç, Pakistan, Endoznezya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fas oldu.

Dünyanın en büyük plastik atık ithalatçılarından Çin'in 2017'de çöp ithalatını yasaklaması, bu alanda yeni ülkelerin öne çıkmasına yol açtı.

AB'ye aday ülkeler de 2020'de 2016'ya kıyasla Türkiye'ye 20 kat daha fazla plastik atık gönderdi.

BBC Türkçe ’ye konuşan Türkiye'de plastik kirliliği üzerine araştırmalar yapan Çukurova Üniversitesi'nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, 2017'den itibaren Türkiye'de bu atıkları geri dönüştürmek için pek çok tesisin kurulduğunu, devletin de ekonomik büyüme ve istihdam adına bu tesislere ithal ettikleri plastik atık başına teşvik verdiğini anlatıyor:

"Hükümet ciddi bir teşvik verdi, biri Adana'da olmak üzere birçok yerde plastik organize sanayi bölgeleri kuruldu.

"Yatırım teşviki verildi, ithalat yapan firmalara vergi muafiyeti getirildi, ithal ettikleri atıkların vergisini devlet ödüyordu, böyle enteresan bir teşvik süreci yaşandı ve mantar gibi türediler.

"Birçok merdiven altı firmanın da ortaya çıkmasına neden oldu bu durum, asıl sıkıntı da bu. Sektörün büyük çoğunluğunu bunlar oluşturuyor."

Yeni açıklanan istatistiklere göre Türkiye 2021'de de Avrupa Birliği'nin en fazla katı atık gönderdiği ülke oldu. 2021 yılında AB üyesi ülkelerden Türkiye'ye ihraç edilen katı atık miktarı 14,7 milyon tona ulaştı. Bu rakam 2004 yılından bu yana üç kattan fazla artışa işaret ediyor. 

Greenpeace'in 'Türkiye, Avrupa'nın en büyük plastik atık çöplüğü haline geldi' uyarısı sonrası AB ülkelerinin toplam katı atıklarının yaklaşık yarısını Türkiye'ye gönderdiği ortaya çıktı. Birlik üyelerinden çıkan yaklaşık 33 milyon tonluk atığın 14.7 milyon tonu Türkiye'ye gönderiliyor.  Avrupa Birliğinden plastik çöp alan ülkelerin 2021 verilerine bakıldığında toprak olarak ülkemizden  12,55 kat, nüfus itibariyle 4 kat  büyük olan ABD’den 16 kat daha fazla çöp almışız. Nüfusla kıyaslandığında 64 kat, toprak büyüklüğü ile kıyaslandığında ise ikiyüz kat daha fazla çöp alınmış. 

 Dünyamızın nüfusunun yüzde birine sahip olan ülkemiz; BM verilerine göre dünyamızdaki sığınmacıların  %20’sini almış. Bir diğer ifadeyle dünya nüfusundaki payından 19 kat fazla sığınmacı  alınmış. Açıkça anlaşılan, Türkiye’nin demografik yapısının bilinçli değiştirilmesi çabalarının varlığı tespit ediliyor.

 

Japonya’da 1990'lı yıllarda çıkarılan bir dizi atık yönetimi yasası ile katı bir geri dönüşüm yasası getirilmiş ve sorunun çözümü adına çöpe giden şeyleri kısıtlamak hedeflenmiş. Bu sayede zamanla çevreye çöp atmamak Japon kültürünün bir parçası haline gelmiş.