MÖ.1260 VE BİR KURBAN HİKÂYESİ

Değerli okurlar, her yıl yaşadığımız kurban kesimi vukuatlarıyla bir kurban bayramını daha geride bıraktık. Rahmetli annemizin üniversite tahsili yapmış hümanist iki oğlunun değil lise tahsili yapmış dini yönü ağır basan damadının etkisi ile kesin tavır koyarak 1970 yılı ortalarına kadar Laleli semtindeki apartmanın terasında kurban kestirmiştik.

Sonraki yıllarda cennetmekan kardeşim Haluk Çapanoğlu ile birlikte  biz kurbanlarımızı Darülacezeye bağışlamaya başlamıştık. Müdürü ile ahbap olunca şöyle dertlenmişti “ okadar çok kurban geliyor ki kesilen kurban etlerini satmak zorunda kalıyoruz.” Sonra Topkapı fukaraperver  cemiyetini bulduk. Oradaki yaşlı amca duasını filan yaparak ve hayvanı incitmeden kesiyor bizde memnun oluyorduk. Yaşlı amca öldü. Çalışanlar bize binayı gezdirdiler. Üreticiler tarafından bağışlanmış sandıklar dolusu ayakkabılar, mantolar, paltolar görünce bizde para bağışı yapmaya başladık.  Bu bağışımız sonra Darüşşafaka ve Mehmetcik vakfına yönlendi. Ama aradan neredeyse 45 yıl geçmesine rağmen hala aynı vahşet yani başa çıkmadıkları hayvanlara yapılan eziyetler devam ediyor.  Maalesef geçmişten hiç ibret almıyoruz.

Ben bu yazımda size Yunan mitolojisinden başka bir kurban hikayesi anlatacağım.

Çanakkale’nin Hisarcık denilen yerindeki Truva şehrini elli çocuk babası Priamos yönetiyordu.  Karısı Hekabe bir erkek çocuk doğurdu ve gördüğü bir rüyada bu çocuğun ileride Truva’nın akıbetini olumsuz yönde etkileyeceğini gördü.  Hekabe onu yok etmesi için bir uşağa teslim etti. Ancak çocuğu teslim alan uşak, Hekabe’nin bu talebini yerine getirmekten kaçındı, çocuğu öldürmedi ve onu Kazdağı olarak bilinen İda dağının yamacında bir dere kenarına bıraktı.  Bu çocuğu orada sürülerini otlatan bir çoban buldu ve çocuğa Paris adını verdi. Paris büyüdükten sonra tanrı Zeus’un onu Hera,  Athena ve  Aphrodite  arasındaki güzellik yarışmasına hakem yaptı.

Paris, bu yarışma sonucunda Aphrodite’yi ötekilerden daha güzel buldu onu seçti ve onun gözüne girdi. Sonrasında da ününü duyduğu güzeller güzeli Helena’yı bulmak için Sparta şehrine gitti Şehri yöneten, zenginliği  ile  meşhur  kral  ünlü Agamemnon’un kardeşi, Paris, Menelaos’un karısı Helena’yı kaçırıp Truva’ya getirdi ve bu olayla tarihin akışı içerisinde önemli yere sahip olan Truva savaşının fitili ateşlenmiş oldu.

Menelaos ve Agamemnon olayı bir namus davası olarak gördü ve tüm Yunanlıları yapılanın öcünü almak için Truva’ya savaşa davet etti. İki yıl süren hazırlıklardan sonra Yunanlılar tarafından çok güçlü bir ordu kuruldu. Bu ordu Boeotia’daki Aulis Limanı’nda toplandı. Ancak ordunun harekete geçmesi için gerekli olan rüzgâr bir türlü çıkmıyor, Tanrılar gemilerin hareketine izin vermiyordu.  “Kehanete göre yolculuğa çıkılabilmesi için Agamemnon’un kızlarından bakire ve en güzelinin Tanrıça Artemis’e kurban olarak sunması gerekiyordu. Artemis’in niçin bu kadar öfkelendiği ve kurban istediği tam bilinmemekle beraber bazı kaynaklara göre Agememnon’un Tanrıça Artemis’in sevdiği ve kutsal sayılan bir geyiği ormanda vurup öldürdüğü ve etrafındakilere dönerek, “Artemis bile bu kadar uzaktan daha iyisini yapamaz”  diye böbürlendiği için de tanrıçanın ona kızdığı ve bundan dolayı da ordunun hareketini sağlayacak olan rüzgârı estirmediği, orduya salgın hastalık verdiği ve gemilerin limandan ayrılmasına engel olduğu rivayet edilir.

Bunun üzerine kahin Kalkhas bakire tanrıçanın gazabının ancak sunağında bir bakire kurban edilmesiyle yatışabileceğini ve kabahati işleyenin(Agememnon’un) kızı dışında bir kurbanın kabul edilmeyeceğini ilan etti.”

Tanrıça Artemis, Agamemnon’u bağışlaması için krallığında o yıl dünyaya gelecek olan en  güzel  bebeğin kurban edilmesini ister.  Bu talihsiz  kurban Agemamnon’un kızı İphigeneia dır.   Bu durum Agamemnon için çok sıkıntılı bir durum yarattı ve bu haberi duyunca ağladı ve intikamın alınması için her şeyi yapmayı göze a kesin tavır koyarak ldı. Agamemnon çok zor durumda kaldı bir tarafta güzeller güzeli Helena’n  ın kaçırılması nedeni ile alınması gereken ulusal bir öç diğer tarafta ise en çok sevdiği kızı İphigenia’ın kueban seçilmesi. Çok gönülsüz de olsa kızını kurban etmeyi kabul etmek zorunda  kaldı.

İntikam hırsı  her  şeyin  önüne  geçmişti. Aslında kral intikamdan daha çok dönemin en ünlü, büyük ve surları güçlü kenti Truva’yı  almak  istiyordu. Helena olayı ise sadece  kullanacağı  iyi  bir  bahane olmuştu. 

Bakire İphigeneia, Akhilleus ile evleneceği vaadiyle kurban edilmek üzere getirildi  ve  daha  sonra  ona  gerçekte  neler  olacağı  anlatıldı. Akhilleus’da aynı yalanla kandırılmıştı o da İphigeneia ile evleneceğini sanıyordu. Durumu öğrenince de İphigeneia ‘yı kurtarmak için ne gerekirse yapacağına söz verdi.

Olacakları öğrenen kurban, kendini yere çaldı, ağladı inledi ve feryat etti. Resimde İphigenia’nın kurban edilme sahnesi anlatılıyor. Solda ağlayan kurbanın annesi, askerlerin tuttuğu İphigenia ve babası Agamemnon. Yukarda Tanrıça Artesmis’in gönderdiği geyik.  İphigenia, belki de her şeyin anlamsız olduğunu düşünerek şöyle dedi:  “Mademki,  benim hayatım, Yunan kadınlarının şerefini, namusunu kurtaracak, ölmeye razı oldum. Vatanımı kurtarmak için  hayatımı  vereceğim.  Truva’nın  harap  olması  benim  kanımın akıtılmasına bağlı olduğuna göre, vakit kaybetmeden beni kurban ediniz. Vatan uğrunda, benim boğazımı kesecek olan kılıç, bana sonsuz bir zafer kazandıracak, beni ölümsüzlerin arasına karıştıracaktır.” Yunanistan’ın zafere ulaşması için  hayatını  seve  seve  feda  edeceğini  söyledi  ve  hiçbir  şikayet  ve serzenişte bulunmadan boynunu baltanın önüne koydu. Kız tam kurban edileceği sırada, tanrıça Artemis  merhamet edip onu sunaktan aldı ve yerine bir dişi geyik bıraktı. İphigeneia bir bulutun içinde Tauris’e götürüldü ve orada Diana onu tapınağına rahibe  yaptı. Celladın havaya kaldırdığı kılıç, İphigeneia yerine bir dişi geyiği kurban etti. Ve Yunanlılar en sonunda Aulis’den ayrılarak Truva’ya doğru yol almaya başladılar. Ve 10 yıl sürecek Truva savaşları başladı.