SADRAZAM ÂLİ PAŞA

Değerli okurlar, gerek sohbetlerimden gerek arşivimdeki notlarımdan uygun bulduklarımı zaman zaman sizlerle paylaşıyorum işte bunlardan birisi daha, umarım beğenirsiniz.

Sultan Abdülaziz, Şüray-ı Devlet (Danıştay) ve Divan-ı Ahkâm’ı (Yargıtay) kuran büyük devlet adamı Sadrazamı Âli Paşayı hiç sevmezmiş. Âli paşa ile ilgili bir meseleden dolayı canının sıkıldığı bir gün kendi kendine “ Allah şu âdemi başımdan kaldırsın” diye söylenir. Başmabeyincisi Hasan Bey “ Efendimiz niçün üzülüyorsunuz, azledersiniz başınızdan kalkar” deyince, hiddetlenen padişah “çık dışarı ben onu azletmeği senin kadar bilmiyor muyum? Azledip de Avrupa da bu kadar tanınmış bir adamın yerine kimi getireceğim” diye tekdir ederse de Âli Paşanın vefatını duyduğunda da ziyadesiyle memnun olur. Zira devlet idaresinde muktedir olan Âli ve Fuad paşaların nüfuzu altında kalmaktan hep şikâyet edermiş. Önce Fuad Paşanın hemen arkasından da Âli paşanın ölüm haberi geldiğinde “işte şimdi serbest oldum” diye feryat ettiği rivayet olunur. Sultan Abdülaziz zamanında mabeyin kâtipliğinde bulunan ve daha sonra Bükreş sefiri iken vefat eden Hurşit Paşazade Süleyman Bey, bu olayla ilgili olarak şöyle söyler. “Zat-ı şahane, Âli Paşa öldü de şimdi padişah olduğumu anladım diyormuş. Hâlbuki haberi yok, asıl şimdi çukurun başına gelmiştir.”

Âli Paşa vefat ettiğinde cenaze namazı Eminönü’ndeki Yeni cami de kılınır. Lakin cami cemaatinin fazla kalabalık oluşundan mıdır nedir, müezzinler birbirlerinin sesini yanlış anlayıp irtibat kuramayınca cenaze namazına başlanılmasında sıkıntı yaşanır. Yenikapı Mevlevi hanesi Şeyhi Osman Efendi, tezkiyeye kıyam ile (cenaze namazında ayakta durarak mevtayı temize çıkarma) üç defa “Büyük bir zat olan ve devlete çok güzel hizmetleri olan bu zatı nasıl bilirsiniz“ diye sorar. Kimseden lehinde veya aleyhinde bir cevap gelmez. Hâlbuki cenaze namazına duran cemaatin birinci ve ikinci sırası bizzat Âli Paşanın akraba ve dostlarıdır. Onlardan da bir ses çıkmaz. Sanki herkesin ağzı kilitlenmiştir. Bu umumi sükût hazır olanlara acayip bir dehşet verir. Bir cenaze tezkiyesinde yaşanan bu tam sükûnetin evlat ve akrabasına ne derece tesir edeceğini tarif etmek mümkün olamaz. Orada bulunan ve bu hali yaşayan devlet adamları bu olaydan o kadar korkmuşlar ki, benim cenaze namazımda da böyle bir olay yaşanır mı korkusu ile o günden sonra ucu halka dokunacak tavır ve tarzlardan sakınır olmuşlar.

26.02.2014