SUYU ARAYAN ADAM

27 Şubat 2013 günü 83 yaşında vefat eden Hukuk Doktoru kuzenim Gülseren Sebük Mondata ‘nın vasiyeti üzerine, kardeşi kuzenim Nurçin Sebük, onun kütüphanesini, bilgisayarını, yazıcı ve tarayıcısını İstanbul, Teşvikiye’deki evinden bana göndermek lütfunda bulunmuştu. 200 civarındaki seçme kitaplarını kitaplığıma yerleştirirken, yazar Şevket Süreyya Aydemir’in yazımın başlığında adı geçen kitabının bende de olduğunu fark etmiştim. Bu çok ünlü kitap nasılsa dikkatinden kaçmış. Okumadığıma hayıflanıp Gülseren ablamdan gelen kitabı, okurken kendisini de yâd etmek için bir kenara ayırıp kitapları uygun yerlere yerleştirmiştim. Kitabı sindire sindire okudum. Okurken aşağıda arz edeceğim sayfaları da sizlerle paylaşmak için not ettim.

Yedek subaylığını o meşhur Sarıkamış faciasına uğrayan 28'inci Tabur'da yapan Şevket Süreyya Aydemir, kitabının 86. Sayfasında bakın ne yazıyor; Yaz sonuna doğru, alayın makineli tüfek bölüğüne geçtim. Bu bölük o sıralarda ihtiyatta olduğu için, askerleri siper dışında ve başka cephelerinden tanımak imkânını buldum. İlk işim, talim saatlerinden başka birde ders saatleri ayırmak oldu. O sıralarda savaş biraz tavsamıştı. Bölüklerin mevcudu, arkadan gelen yeni kuralarla artırılıyordu. Bu gün ordunun bilgi yapımında, Birinci Dünya Harbindeki Osmanlı ordusuna bakarak çok şeyler değişmiştir. Fakat o vakit, örneğin bizim bu makineli bölüğünde, İstanbullu bir başçavuştan başka okuma yazma bilen kimse yoktu. Daha ilk derste belli oldu ki bu bölükte, hangi dinden olduğumuzu doğru dürüst ve kesin olarak bilen kimse de yoktur. Derse başlarken İstanbullu başçavuşa dersi sadece dinlemesini, sual cevaplara katılmamasını söyledim. Sonra da askerlere sordum.

— Bizim dinimiz nedir? Biz hangi dindeniz. Hep birden, 'Elhamdü-l-illâh Müslümanız' diye cevap vereceklerini sanıyordum. Fakat öyle olmadı, cevaplar karıştı. Kimisi 'Imami âzam dinindeniz', kimisi 'Hazret Ali dinindeniz' dedi. Kimisi de hiçbir din tayin edemedi. Arada, ’İslâm'ız’ diyenler de çıktı.

— Peygamberimiz kimdir? deyince, onlar da pusulayı şaşırdı. Akla gelmez peygamber isimleri ortaya atıldı. Hatta birisi, 'Peygamberimiz Enver Paşa'dır' bile dedi.

İçlerinden peygamberin adını duymuş olan birkaçına da, 'Peygamberimiz sağ mıdır, ölü mü?' deyince, iş gene çatallaştı. Herkes aklına gelen cevabi veriyordu. Bir kısmı sağ, bir kısmı ölüdür tarafını tuttu. Fakat birisinin kuvvetle konuştuğunu yahut bir tarafın daha ağır bastığını görünce, diğer tarafın da kolayca o tarafa kaydığı görülüyordu.

'Peygamberimiz sağdır' diyenlere, 'O halde hangi şehirde oturur?' diye sordum. Cevaplar tekrar karıştı. Onu İstanbul'da, Şam'da yahut Mekke'de yaşatanlar oldu. Hiçbir yer tayin edemeyenler daha çoktu. 'Peygamberimiz ölmüştür' diyenlere de 'Ne zaman ölmüştür? ' denildiği zaman bu sefer onlar şaşırdılar. Yüz sene önce, beş yüz sene önce, bin sene önce diye gelişigüzel cevaplar verenler oluyordu. Fakat çoğu vakit tayin edemiyordu. Dinimizin adı ve peygamberimiz bilinmediği gibi, din ilkelerini ve ibadetleri doğru dürüst bilen kimse de çıkmadı.

Ezanı dinlemişlerdi. Fakat ezan okumayı bilen yoktu. Namaz kılan bir iki kişi çıktı. Onlar da namaz surelerini yanlışsız okuyamadı. Daha garibi, niçin namaz kıldıklarını bir türlü anlatamadılar. Sonra; ‘Köyünde cami olanlar ayağa kalksın,’ dedim. Gerçi köylerinde cami olan birkaç kişi kalktılar. Fakat onlar da bayramlarda, cumalarda âdet yerini bulsun diye camiye gitmişlerdi. Köylerinde mektep olan bir tek kişi çıkmadı. Bu bölük, o zamanki milletin bir parçasıydı. Hepsi Anadolu köylüleriydi.

Biz Anadolu köylüsünü dindar, mutaassıp bilirdik. Hâlbuki bu gördüklerim sadece cahildiler. Fakat asıl şaşkınlığım ikinci derste oldu. Bu askerler yalnız hangi dinden olduklarını değil, hangi milletten olduklarını da bilmiyorlardı:

—Biz hangi milletteniz? deyince her kafadan bir ses çıktı: 'Biz Türk değil miyiz?' deyince de hemen, 'Estağfurullah'diye karşılık verdiler. Türklüğü kabul etmiyorlardı. Hâlbuki biz 'Türk'tük. Bu ordu Türk ordusu idi. Türklük için savaşıyorduk. Fakat ne çare ki, bu ‘Biz Türk değilmiyiz?’ diye sorunca ‘Estağfurullah’ diye cevap verenlerin görüşüne göre Türk demek, Kızılbaş demekti. Kızılbaşlığın ise ne olduğu bilinmiyordu. Ama onu herhalde kötü bir şey sayıyorlardı. Anadolu’ da vaktiyle binlerce, on binlerce insan, Kızılbaş oldukları için öldürülmüşlerdi. Bu öldürülenler hakiki saf Türk aşiretler halkı, Oğuz Türkleriydiler… Dininde, milliyetinde birleşmiş olmayan bu bölük, dersler ilerledikçe görüldü ki, devletin şeklini, adını, padişahın adını, devletin merkezini, başkumandanı ve onun vekilini de bilmemektedir. Hele iş vatan bahsine dönünce, büsbütün karıştı. Kısacası, vatanımızın neresi olduğunu bilen yoktu. Yahut da bütün bilgiler; belirsiz, köksüz, şekilsiz ve yanlıştı."

‘ Bu insanlar neye yarar, derdim, bu adamlarla, bu birbirini tutmayan, birbirine yapışmayan insan malzemesiyle hangi toplum yapısı düzenlenebilir’..... Hem biz onu ayıplarken, acaba biz dinimizi biliyor muyuz? Milletimizin adı bize malum mu? Türk müyüz yoksa Osmanlı mı? Vatanımız nerede başlıyor, nerede bitiyor? Anadolu’dan daha büyük olan ve şimdi her sınırında şu beğenmediğimiz Anadolu çocukları çarpışan o Arap çölleri acaba vatanımız mı, yoksa değil mi? Vatanımız Türkiye mi, yoksa hayalimizde yaşattığımız Turan mı? Bunun cevabı nedir?

Sayın okurlar, işte bundan 100 yıl önce yaşananlar, Yüce Atatürk ve arkadaşları ile ona inanan Türk Halkının bize armağan ettiği Cumhuriyet rejimi ve bugün yaşadıklarımız. Yorumu size bıraktım. Cumhuriyet Bayramınız kutlu olsun.


28.10.2013