YOZGAT ÇAPANOĞLU BÜYÜK CAMİİ VAKFİYE SENETLERİ

İnce minaresiyle Anadolu’nun en güzel camilerinden olan Çapanoğlu Büyük Camii, 18.yüzyılın son çeyreğinde Bozok Yaylasına gelip yerleşen Türkmen aşireti Çapanoğullarının bilinen ilk büyüğü Çapar Koca Ömer Ağanın torunu Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır (1779). Bu caminin kuzey duvarına bitişik olarak inşa edilen dikdörtgen planlı son cemaat mahalli de kardeşi Süleyman Bey tarafından yaptırılmıştır (1783). Halk arasında Mustafa Beyin inşa ettirdiği kısım “iç cami”, Süleyman Bey’in inşa ettirdiği ikinci bölüm de “dış cami” olarak anılır. Ama her iki kısma birden “Çapanoğlu Büyük (ulu) Camii” adı verilmektedir. Hangi akla hizmetse, yakın bir dönemde cami tabelası sadece Büyük Cami olarak değiştirilmişse de daha sonra ailenin ve bilhassa Yozgat’ta ailemizi temsil eden Halit Çapanoğlunun tepkisi ile “ÇAPANOĞLU BÜYÜK CAMİİ” olarak yenilenmiştir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında da harf devrimi ile Arap harflerinden Latin harflerine geçince kraldan fazla kralcı bazı işgüzar valilerimiz, çeşmeler dâhil, bazı tarihi eserlerin üzerindeki o eserin nüfus cüzdanı olan ve Arap harfleri ile yazılmış mermer kitabeleri kırdırmışlar. Bu yüzden birçoğunun geçmişi hakkında bilgimiz yok. Kim yaptırmış ne zaman yapılmış, ne maksatla yapılmış bilemiyoruz. Bunlardan nasibini alanlardan birisi de 1895 yılında eğitime açılan tarihi Yozgat Lisesidir. Lise girişinde duvardaki mermer kitabe kırılarak yok edilmiştir. Tarihçiler Çapanoğulları tarafından yaptırıldığını iddia etmektedirler ama gerçekten Çapanoğulları mı yaptırmıştır. Arşiv kayıtlarında II. Abdülhamit’in seryaveri Müşir Ahmet Şakir Paşanın (Çapanoğlu) inşaatı geciken liseye tahsisat çıkardığı yazılmaktadır. Gerçek sadece bumudur?

Çapanoğlu Büyük Camii, Osmanlı imparatorluğunun merkezi İstanbul’un Anadolu’ya bir çeşit tezyini yansımasıdır. Yanındaki tarihi Çapanoğlu Hamamı ile dedelerimizden kalan tek yadigârdır. Prof. Rüçhan Arık, 1939 yılında Camide yapılan yenilemeyi şöyle anlatıyor; İkinci Dünya savaşı başlangıcında Yozgat’ta Vakıflar memuru olarak çalıştığım sırada caminin kubbesi akıyordu. Kubbe kurşunları delinmişti. Resimlerini çektirerek Abideler Şubesi Mimarı Alaaddin Bey’e geldim. Camiyi anlattım, resimlerini gösterdim. Yozgat’a bir heyet gönderdi, keşif yaptılar, derhal restore programına alarak 60.000 TL. Tahsisat ayırdılar. Alelade bir işçinin yevmiyesinin 35 kuruş, kumun metre küpünün 175 kuruş olduğu düşünülürse, harp zamanı camiye ayrılan tahsisatın büyüklüğü ve esere verilen önem ortaya çıkar zannederim. 2008 yılında tekrar bir restorasyon geçiren cami kubbesinden sızıntı olması dolayısıyla 2013 yılında bir onarım daha görmüştür.

Yozgat’ımızın canlı tarihi değerli Dr. Ali Şakir Ergin Hocam da Cennetmekân dedem Mahmut Celalettin Bey için şunları söylüyor; “Bilgilere göre 1899 yılında Yozgat çarşısında vuku bulan bir yangında Çapanoğlu Büyük caminin dış kısmında hasar gören yerler de dedeniz Mahmut Celalettin Bey (yandaki resim) tarafından yaptırılmıştır. Caminin ilk giriş kapısının üzerindeki kubbe içine dikkat ederseniz, kubbe tezyinatının altında duvarda boya ile yazılmış kitabe şeklinde uzunca bir yazı göreceksiniz. Bu kitabede bu konu ile ilgili olarak şöyle yazıyor. “Adülcebbarzade Süleyman Bey hafidi (erkek torunu), Mahmut Celalettin H.1317-1319 (1899-1901)” (Bkz. Muavenet-i Milliye ve Çapanoğlu Mahmut Celalettin bey yazım)

Mustafa Bey’in, kardeşi Süleyman Bey’in ve Süleyman Bey vakfiyesi mütevellisi Abdül Fettah Bey’in vakfiyelerinin kopyalarını aşağıda sunuyorum.







30.03.2017