YOZGAT'IN ESKİ TÜCCAR, ESNAF ve SANATKÂRLARI ( 1950-1960 )

Değerli okurlar, bir ara bakarım diyerek valizler içinde muhafaza etmeye çalıştığım bazı belgelerimi karıştırırken nerede, ne zaman kimden aldığımı hatırlayamadığım, başlık olarak Yozgat'ın eski sanatkârları yazan üç sayfa daktilo yazısı elime geçti. Yazıyı hazırlayan belli değil ama kaynak olarak Sayın Münci Alper, Kemal Löker, Mehmet Alıcı ve H. Ali Çatuk yazıyor. Beni 1950 'lerin 1960'ların çocukluk yıllarıma götüren bu yazıyı bazı küçük düzetmeler yaparak sizlerle paylaşmıştım. Yazım yayınlandıktan sonra o dönemleri bilen, yaşayan onlarca okurumdan mesajlar aldım. Bu mesajlarda listeye eklenmesini arzu ettikler ya da hatırlattıkları isimler vardı. Bu kadar ilgi olunca anladım ki bu listeyi yeni tabirle güncellemek gerekiyor. İsim gönderen okurlarımdan "1950 -60 arası olarak tekrar rica ettim. Gelen isimleri Sayın Mustafa Alper ve Sayın Nusret Alper'e onaylattıktan sonra listeye dâhil ettim. Otobüs şoförleri ile başlayan karışık listeyi harf sırasına koydum. İtalik (Eğik) harflerle yazılanlar sonradan ilave edilmiştir. Umarım içinde sizinde tanıdıklarınız, hatırladıklarınız, rahmetle anacaklarınız vardır.

Otobüs ve Kamyon Şoförleri: Bahri Akdağ, Salih ve İlhan Taşan, Halil Yancıoğlu, Suphi ve Fehmi Üçok kardeşler, Küçük Mustafa, Selahattin Ersoy, Vakıf Ahmet, İhsan Nazlıgül, Necip Bilir, Yanık Mehmet, Süleyman Yancıoğlu, Nuri Düzgün, Kara Mehmet, Neşet ve Nevzat kardeşler, İki Türlü İsmail ve Salih Gani, Ahmet Açıkbaş, Feridun Öncü, Mustafa Erzurum, Şikirsiz Mustafa, Necip Batum, Deli Mustafa, Piç Durak, Yeşil Mustafa, Şoförler cemiyeti başkanı Şevket Köseoğlu, Hasan Hüseyin ve Satılmış Yeşilkaya ikiz kardeşler, Hakkı Doğan, Deli Halit Doğan, Deli Naci Başarır, Rıza Çetin, ( Halil Çetin, Nusret Çetin, Nihat Kiracı,Rasim Baysallı, Basri Bulut, Bahri Akdağ, Derviş Ozan, Seyit Taşan ve oğlu Necdet Taşan, Keramettin Özışık,Vakıf Ahmet Özışık, Etem Dumanlı ve  Sami Ünalan..Bu şoförlerin Magirus veya mercedes marka otobüsleri veya ortaklıkları vardı ) Suphi Üçok, Orhan ve Doğan Üçok.Karabiberlerden Kamyoncu Ümit Alper,Turgut Bektaş..

Yozgat'ta ilk Otobüs: 1940'larda geldi. Belediye otobüsünü 1942'de Sayarlar getirdi Dodge marka. Burada bir düzeltme yapayım. Yozgat’tan Yerköy’e otobüs işletmeciliğini 30 yolcu kapasiteli iki otobüs ile “Yozgat Belediyesi” yapıyordu. Otobüsün birisi yedekte tutulur gerekirse başka işlere de tahsis edilirdi. Yozgat halkının “tomofil” diye adlandırdığı bu otobüsleri o yıllarda iki dönem belediye başkanlığı (1941–1946) yapan rahmetli Sefer Eronat Beyefendi almıştı. Bir Çapanoğlu torunu olan Sefer Bey Yozgat'ı Yozgat yapan isimlerdendir. Daha sonra 1957 ve 1960 yılları arası 11. Dönem Demokrat Parti Yozgat Milletvekilliği de yapmış, Yassıada'da yargılanmış, Kayseri cezaevinde yatmıştı.

1947'de Mack marka otobüsü Açıkbaşlar. 1969'da ilk 302 Mercedes Benz otobüsü Muhlis ve Sururi Tanrıverdi getirdiler. Yozgat'a ilk taksiyi (Ford marka kahverengi) 1927 de Pabuççuzade Kadir Yüksel getirdi. 1930'da ilk kamyonu Dodge marka (bas bir kaldır iki) Çebişler getirdi. 1940'da Henschel marka kamyonu 1951'de Faun marka kamyonu Yumurtacılar getirdiler.1960 yılında da Vabis marka kamyonu Tüccar Ahmet Kiracı, Ford marka kamyonu manav Süleyman Hafız Kiracı Yozgata getirdi.Nizamların MAN marka otobüs ve kamyonları vardı.Erol ve Şahin Akdağ kardeşlerin o dönem otobüsleri vardı ve Yozgatta otobüs işletmeciliği de yaptılar.

İlk otobüs işletmecisi: Bahri Akdağ (Erdoğan Akdağ'ın babasıdır) , Vakıf Ahmet, Nevzat Bulunmaz, Durak Taşkınöz, Selahattin Ersoy beylerdi.

Bu bahisse, değerli dostum Nusret Alper'den aldığım bir bilgiyi ekledim; "Dayım kaportacı Ruşen Kızıltepe, 1958 yılında Bursa'ya burunsuz otobüs yapmayı öğrenmeye gitmiş. İki ayda öğrenip Yozgat'ta kamyonu otobüse çevirip ilk burunsuz otobüsü yapmış.

Ayakkabıcılar: Ahmet Usta, Arif Usta, Osman Potuk, Zakir Ağa, İhsan Özgül, Kabakçı'nın Ünal Usta, Gazi Yazıtaş Usta, Mehmet Usta, Buruşuğun Halil, Elmas'ın Hüseyin, Güzel İhsan, Evhamlı Osman, Kütükçülerin Bahri, Ali, Tatarların Sabit Kençekol, Hakkı, Rafet ve Avni Kamanlı, Mavilinin Ahmet'in oğulları Fahri ve Kadir ile İnce işçi kardeşleri Mehmet Yıldırım, İsmail Toygun ve oğlu Hasan, Yaşar Bala, İskilipli Ömer, Muammer Bacanlı, Turgut Kaymaz, Satılmış İlker, Mevlüt Ekici ve oğlu Seyit, Necip İnaltekin, Yıldıray ve Saldıray kardeşler,Halil Köksal, Özer Kösal.

Ayakkabı boyacıları: Yirik Asım Ağa, Şenpotuk oğlu Osman ve Mustafa Ağalar, Deli İsmail Ağa, Burhan Nefesli Ağa.

Arabacılar: Fahratın Mustafa Ağa, Necip Ağa, Bahattin Ağa, Ali Baz Ağa, Kör Mevlüt.

Dönemin popüler Bakkalları (marketleri ) :  Yusuf Dikici, Ahmet Kiracı,Neşet Uğur, Yakup Alper,Mehmet Ovaçin,Kemal Kiracı,Vural Pişirici,İpeğin İhsan,Ragıp Yeniay, Nuri Demiray,Haydar Alakoç ,Şevket Uğur, Selami Bektaş,Bakkal Kel Mustafa, Durak Taşçıoğlu, Durak Özdöl, Gazi Alper Ağa,Lebleci Ethem ağa..

Bıçakçılar: Münip Usta, Muhacir Yaşar Usta, Süleyman Usta, Mehmet Nurdoğdu Usta.

Beze yapanlar: Salih Ağa, Kel Hasan Ağa (boyalı ve baston şeker yapardı).

Berberler: Yusuf Cengiz Ağa, Halil Ağa, Hilmi Usta, Ali Şenol, Yusuf Ağa, Nizamettin ve Cemal Yeniay, (cemal Yeniay aynı zamanda kolonya da imal ederdi ) Mehmet Ali Tosun, Hacı Copraşık, Dursun Ağa, Mehmet Sağlamer, Hilmi Bacanlı, Muharrem Avşar,Kadir Gökgül, Asım Ekmekci,Sadık Ekici , Arabın oğlu Dursun ve Muhsin Filik kardeşler, Tahsin usta ve oğlu Ahmet.

Bisikletçi: İhsan Ağa.

Çilingirler: Çilingir Nuh Usta, Ali ve Erdal Dişlitaş kardeşler

Demirciler: Ömer Usta, Kel Asım usta, Ömer Körpeli Usta, Durmuş Körpeli Usta, Kaynıcın oğlu, Boğos Usta, Kevork Kalustoğlu Usta, Kalislioğlu Usta, Asım Usta, İbrahim Usta, Mehmet Akı Usta, Yusuf Gür,Fevzi Doğan.

Dondurmacılar: Tıkırın Bekir Ağa, Kara Mehmet, Dondurmacı Ömer Ağa -Gürçağlar, Mehmet Kadrioğlu, Dondurmacı ve pastacı Ali Kurumlu

Dönemin işadamı ve tüccarları :  Topaçlı Hacı Ağa, Allının Celal Ağa, Hasan ve Erdal Doğruyol, Fuat ve Abdullah Nizamoğlu,Osman Kiracı,Salih,Muhsin,Abdi ve Hulusi Sayar,Ahmet Karaman, Hakkı Karaca , Hacı Aziz'in Şükrü Ağa, Yaylıcıların Arif Ağa, Şerafettin'in Durak Ağa, Boztepeli Mennolu Ağa, Hamalın Nuri Ağa,Abdi ağanın Mahmut, Lomenler, Nurdoğdular, Mehmet,Yılmaz,Bekir ve Mustafa Gülay ,Hayrettin Kolatar,Abdullah Şahin,, Şükrü,Bekir,Yılmaz ve Yıldırım Erbaz, Zahire tüccarı Mehmet Mirat Orhon, Kayserili Şükrü Göncü ve oğlu Yaşar Göncü,Tuhafiyeci Esat Akyol, Erdal Sedef

Dönemin sanatkarları ( ustaları ) : Motor ustası Nurettin Nida,Veysel Ceylan, Makascı Veli Kabayel ve Halil Usta,Kaportacı Hoca,Şahin ve Yılmaz Özkol,Akücü Ümit Taşer, Rod Balanscı Nizam Ekinci, Tüfekçi Rıza Seçkin.Otobüs Hacı Usta ,Tornacı Arif Karaşar,Kasacı (karisörcü) Hüseyin Coşkun..

Eczaneler : Büyük Eczane : Kazım Ergörün,Hilal Eczanesi :Doğan Çapan,Yeni Eczane: Nurten Akyollu, İnci Eczanesi :İnci Kuru

Ekmekve Tekel Bayi: Memduh Şenol, Ahmet Gücüyener,Mehmet Alper

Faytoncular: İbiş'in Ahmet Ağa, Kel Ali Barış, Kör Durak, Yunus Ağa, Yaşar ve Mehmet, Kazım Ağa, İsmail Yaman, Bekir Ağa, Hortum Kamil, Ömer Ağa.

Yaylı fayton ve at arabası yapanlar: Nuri Usta, Yakup Usta, Salih Usta, Kahraman Usta, Veli Usta, Nurettin Usta, Mahmut Kabayel, Güzel Usta, Ali Usta, Şükrü Usta, Hayrettin Usta, Şemsettin Öcek Usta. Ali Usta.

Fırıncılar: İbiş'in Mehmet Ağa, Nazire abla, Ahmet Ersoy Ağa, Şevket Ağa, Kör Sofu, Kör Haydar, Kör Çakır, Behçet Öztok Ağa, Cambazoğlu Yusuf Ağa, Durak Ağa, Topal Salih Ağa, Koçulu, Kara Sait Ağa, Ekşi Ağa, Halil Uslu, Davut Uslu, Yılmaz Ağa.

Fotoğrafçılar: Ahmet Ağa, Çiftçilerin Ahmet Ağa, Enver Ağa, Mümtaz Tiyanşan Ağa, Çavuş Ağa, Rıfat Ağa, Maraşlının Ahmet Ağa, Fevzi Ağa, Foto Nabi, Foto Yakup, Foto Doğan Bacanlı, Seyyar su fotoprafçıları Enver Ağa ve Mehmet Ağa.

Gazete ve Matbaalar : N.Abbas Sayar (Bozok gazetesi ), Nusret ve Neşet Tanrıdağ ( Hakikat gazetesi),Ahmet Hamdi Sönmemiş (Yeni Yozgat gazetesi )

Hamamcılar: Paşanın Hamamı İhsan Paşa Ağa, Yusuf Kan, Salih Sayar, Rıfat Bacanlı hamamı, Mustafa Akı, İlyas Gürses.

Hancılar ve otelciler: Haşmet Satıcı Ağa, Allının Mehmet Uğur Ağa, Asım Yiğitbaşı Ağa, Şavgı Ağa, Mühürün Mehmet Haydar Ağa, Halit Ağa, Tonusluoğulları, Allahverdi, Eşşekci İsmail, Hancı Haşim Bozkurt, Yıldız Oteli, Çamlık Palas Oteli, Turist Otel,Yılmaz Oteli İsmail Yılmaz..

İlk manav, sebzeciler( bahçeciler): Mustafa Tanrıverdi Ağa, Hadi Altunbek  Ağa, Topal Muharrem, Bektaş Ağa. Hacı Emin Ağa, Sadettin Ağa, Kuddusi Ağa, Naziğin İhsan,Süleyman Hafız Kiracı, Yüksel Yiğitalp, Hacı Darı, Sebzeci Teğman, İsmail Ebem,İsmail Tokatlıoğlu,İhsan Gezgüç,Nurettin Ardıç

İlk dizel motorlu Ateş değirmeni: Hamza Sarıtunç (Namı diğer,Topal Hamza). Oğlu Halit, kolunu Değirmen kayışına kaptırarak ölmüştür.

Bu bahisse de yine Nusret Alper'den aldığım bir bilgiyi ekledim; "Eczacı Sakin Uslunun dedesi Arabın Süreyya Efendinin de değirmenleri meşhurdur"

İlk İğneciler: Mikael Ağa, Kara Sevim Hanım, Rıfat Ağa, Faika Hanım

Kasaplar: Sütçü Hoca Ağa, Tokatlıoğlu Ethem Ağa, Ahmet Ağa, Küçük Mehmet Koldemir Ağa, Mehmet Yiğitbaşı Ağa, Salih ve Ahmet Uçar Ağalar, İbrahim ve İsmail Aruğağa, Kör Ömer, Mehmet ağanın oğlu İhsan, Hacı Abdullah, Ahmet ve Hıfzı Bacaksız Ağalar, Muhacir Mehmet, Sadık Ağa, Hıfzı Ağa, Behiç, Sedat ve Vedat Bacanlı kardeşler,Nafiz ve Mahmut  Yazıtaş, Karaemirlerden İhsan Ağa ve oğulları Etem Hüseyin ve Rasim İhsan Uçar, Hayrullah Güzelyurt, Kamil ve  Mehmet Koldemir, Recep Aru, Hüseyin Çelik, Adil Türkekul, Hasgül Türkekul, Bacanlı Hacı Süleyman.

Usta, Ahmet Göçümlü, Kalaycı Nihat,

Mezbaha Kasapları: Topuzun Kamil, Kemal Akkaya, Tatar Hasan, Bekşr Ağa, Hüseyin Yurdu, Kelam, Dursun, Mehmet Çopur Hasan, Mustafa Bacanlı,İsmail Ağa, İbrahim Ağa, Abdullah Ağa, Sağır Bekir, Çopur Hasan Ağa, Camız Deviren Topuzun Kamil Ağa.

Kalaycılar: Kumpürün Ahmet Ağa, Agop Usta, Emir Usta, İsmail Başaran Usta, Kumpirin Ali

Kelleciler: Arif Ağa, Necati Uymaz, Mıhtap Ağa.

Keresteciler: Nazım Eroğlu ve oğlu Adem Eroğlu, Hızarcı Aşık, Hızarcı sağır ve dilsiz Ahmet Usta.

Kiremitçiler: Dede'nin Bekirdayı Ağa, Hacı Arif, Kiremitçi Kamil Ağa, Mehmet Kiremitçi Ağa,Remzi Kiremitci, Hamza Akı Ağa, Şavgı Akı Ağa, Halil Akı Ağa, Halil Sökmen Ağa, Mizinin Hüseyin Ağa, İbas Ağa, Mindilli Mehmet Ağa, Hacı Pöhrenkçi

Kahvehane işletenler: Bağlamacı Ahmet Ağa, Latif Ağa, Hasan Sargın Ağa, Çakıcı Şükrü Ağa, Hasan Kurumlu, Elekçinin Ömer Ağa, Apış Bacanlı, Süleyman Yazılıtaş Ağa

Kırk Ambar Esnaf: İpeğin İhsan Ağa.

Kırtasiyeciler: H. Yarar Karslıoğlu, Kaplan ve Altan Karslıoğlu(Ülkü Kırtasiye), Mustafa Sayar, Güçlü Kitabevi Şakir Güçlü, Gazete Bayii Mustafa ve oğlu Oğuz.

Kurukahve ve Baharatçılar : Brezilya Kurukahveve baharatçısı Vural Pişirici, İpeğin İhsan Efendi.

Kuyumcular: Peri Mehmet Usta, Muhsin Yıldırım Usta, Hüseyin Tanışman Usta, Samsunlu Hasan Usta, Nail Usta, Mahmut Katlan ve oğulları Ali  ve Feridun Katlan, Mehmet Nail Gülabi Usta

Leblebiciler: Ahmet Cengiz Ağa, Ethem Ağa, Nurettin Dikici Ağa, Salih Dikici Ağa, Nuri ve Cengiz, Süleyman Canolan Ağa.

Lokantacılar: Mustafa Ağa, Aşçının oğlu Mehmet Ağa, Aşçı Bahri, Kel Osman Ilgaç, Mehmet Taşkarabacak ,Hacı ve Ali Ozan,Tahir Ersöz,Osman Keven,Mustafa Bozkuş, Bolu Lokantası Ali İhsan Yakışıklı ,Kebap 66 Tahir ve Mazhar Arslan 

Manifaturacılar: Nebil Boztepe, Memduh Boztepe, Bakıcı Şükrü ve oğlu Hayrettin Kolatar, Mesut Kaan, Salim Korkmaz, Hacı Ahmet Ataman,Manifaturacı Özdemir, Ahmet Saraçoğlu ve oğlu Turan Saraçoğlu,Nihat Masarifoğlu,Ömer Tuncer Aktoklu, Ahmet ve Nusret Civelek

Meyhaneciler: Mehmet Alper, Osman Kevenoğlu, Esat Uslu

Motorhane (elektrik santralı) Ustaları:Abdullah Karaşar ve İhsan Sabri Karaşar, Tornacı Arif ve Elektrikçi Abdullah Kaymaz.

Nalbantlar: Şemi Usta, Mustafa Usta, Emin Usta, Ömer Usta, Hüsnü ve Necip

Ustalar, Bahri Usta, Emin Günal, Turan Koç,

Nazarcılar: Hüseyin Ilgaz Ağa, Necip Çeliksoy Ağa, Fahratın Mustafa Ağa

Nüfus müdürleri: Nusret Alper, Fahri Ayraç.

Pasta ve Şeker yapanlar:Saadettin ve Şükrü Bozkuş,Şekerci Yusuf, Lokumcu Aslan Bacanlı, Kel Hasan

Saat tamircileri: İhsan Gülay Usta, Mehmet Kadıoğlu Usta, Hilmi Usta, Bahattin ve Ahmet Kadıoğlu Usta, Niyazi Tavlıoğlu Usta

Semerciler: Nuri Usta, Şemsettin Usta, Mehmet Usta.

Simsarlar: Kör Bekir, Selahattin, Topal Ömer, Kel Ali, Ramazan idiler.

Simitçiler: Tahsin, Kel Hasan, Mahir.

Tenekeciler-Sobacılar: Allnının oğlu Halit Ağa, Tabak Usta, Muhlis Usta, Adil Ağa, Tabak Aslan ve Osman Ağa, Behçet ve kardeşi Muhlis Gökgül, Sobacı Allı Usta, Sobacı Nail İşbilen, Kürtçülerden Sobacı Celal, A.Rıza Çağlayan, Sobacı Mahmut Aycan, Mustafa Yurdakul, Sobacı Erol Akçin ve kardeşi Ahraz Turgut, Ali Rıza Çağlayan, Salim Usta, Mahmut Usta,

Terziler: Salih Usta, Tahsin Usta, Kadir Usta, Nusret Usta, Şevket Usta, İsmail Usta, Artin Usta, Kemal Usta.Çınar Demirtürk, Şapkacı Abdurrahman  İçme,Aytekin Eryaşar,Turan Karakoç,Hüseyin Usta,Yaşar Özayan,Ortak gömlekciler İbrahim Yurdakul ve Mustafa Bacanlı,Unpazarında gömlekci Celal Uyan                                                                              Terzilere Meşe kömürü satan Muselli Çavuş, Osman Sevinç,Behzat Erdem.Hacı Ahmet Günal, Mahmut Yüceer.

Tornacılar: Tornacı Şavgı, Tornacı Dalkılıç kardeşler, Tornacı Koçak Irgılata,

Uncular: Mehmet Candan,Halil Taşkın,

Zahire Tüccarları:Mehmet Miran Orhon, Şahabettin Durak, Feyyaz Saraçoğlu, İhsan Bakır, Mahmut Taşkın.

GÜZEL GİYİNENLER : Şeyhzade Ahmet Ergin hocaefendi, Fazlı Lekesiz hoca,  Münir Nuri Sayın ,Bilal Şahin,Kahveci Çakıcı Şükrü Ağa, Kasap Fuat Ağa, Durak Taşkınöz Ağa,Mehmet,Yılmaz,Bekir ve Mustafa Gülay kardeşler,Valinin sır kâtibi Aziz Buharalıoğlu,Nedim Korkmaz,İsmet Kapusuz,Ünal Allıoğlu,Yaşar Erbaz, Edip Boztepe, Abdullah ve Fuat Nizamoğlu,Vahit,Şahin ve Mehmet Saygı, Dursun ve İhsan Özdöl,Necmettin Uyar,İlker ve Salih Kaan,Kazım Ergörün   ( Osman Hakan Kiracı'nın  babası Ahmet Kiracı  ve dedesi Üsküdarlı Saim Suntaysel ) , Hayrettin Kolatar,Polat Hamamcıoğlu, ilhami Akçınar, Yarar Karslıoğlu,Yaşar Eryaşar, Erol Akdağ, Muhlis ve Hulusi Sayar,Şükrü Kayam,Doğan Çapan, Öğretmen Hamdi İçduygu Bey,Mahmut Yüceer, Tekel Müdürü Mehmet Dündar Bey,Nusret Köylüoğlu,Yıldırım ve Aziz Erbaz,Dr.Nizamettin Gündüz,Özel İdare müdürü Esat bey,Ragıp Yeniay, Ahmet Gökçen Bey, Çelebi Irgatoğlu,Hafız Bekir Kavak..Güzel giyinenler paragrafına Cennetmekân dedem Muhlis Çapanoğlu Beyefendiyi de müsaadenizle ben ekledim. Çünkü dedemi tanıyan rahmetli eğitimci Yılmaz Göksoy Hocam "Yozgat'ta sadece Muhlis Bey amca için bey tabiri kullanılırdı. O hem Çapanoğlu ailesinin hem de tüm Yozgat'ın hamisiydi. Çok güzel giyinirdi. Kolları manşetli pardösüsüyle zihnimde hep öyle kalmıştır" diye anlatırdı.

Yozgat'ın delileri: Alo, Hamo, Momo, Deli Fahriye Hanım, Burhan, Veysel, Selleli İhsan, Deli Mehmet, Bekir, Hoppa Karaca, Zakir Usta, Bahçeci İsmail.

Ahrazlar (sağır dilsiz) ve âmâlar: Esme'nin Hasan, Emet abla, Sarıhacılı Abdullah, Koçulu'nun Ahraz, Nurettin Ağa, Kör Çelebi.