Bayrama girerken

Aslında her bayram yaklaşırken bayramın adabıyla ilgili bir yazı yazmayı planlamış olmama rağmen bazı konular niyetimi bugüne tehir ettirmiştir. Burada; sütunumun elverdiği nispette, konuyla ilgili kısa başlıklarla bu konuyu ele almaya gayret edeceğim.

Bugün “Bitki Sosyolojisi”nin alanını teşkil eden önemli bir gerçeklik var ki, o da şudur. Bitkilerin dahi bir topluluk içerisinde yaşadığı hakikattir. Bu husus hayvanlarda da inkişaf ederek, toplumsal bir düzenin onlar arasında da hükümferma olduğu görülmektedir. Bununla beraber toplumsal hayata en çok ihtiyacı olan insandır. Zira hiçbir insanın tek başına hayatını idame ettirmesi söz konusu olamaz.

İşte, insanların toplumsal bir hayat yaşamaları fıtratlarının gereğidir. Bu sebeple, insanlık bu yaşayışını kolaylaştırmak için bir takım kurallar geliştirmiştir. “Adab-ı Muaşeret” denilen ahlak kuralları, örf ve adetler buradan kaynaklanmaktadır.

Semavî dinler de, Peygamberleri vasıtasıyla bu kuralları desteklemiş ve insanların mutluluğunu temin eden kuralları ahlak kuralları olarak tesis etmiştir. İman, ibadet ve ahlak dinlerin en önemli esaslarıdır.

Bayram münasebetiyle bu kurallardan bazılarını hatırlatalım:

1-Ana-Baba ve Akraba Münasebetleri: İslam’da Allah’a imandan sonra ana-baba haklarına riayet gelir. Sonra yakınlıklarına göre akrabalar yer alır. “Sılayı rahim” çok büyük önem taşır. Ömrü uzattığı rivayet edilmektedir. Yakınlarını ziyaret etmeyi Kuran emrediyor. Hatta münafıkların özellikleri anlatılırken, “onlar yeryüzünde bozgunculuk yapar ve akrabalık bağlarını keserler,”denilmektedir. (Er-Rad:13/25)

2- Komşuluk Münasebetleri: Bu tabir yan yana, ya da bitişik bir mekânda yaşayan insanlar için kullanılır. Komşuluk, insanlar için hem sosyal dayanışma, hem de huzur ve emniyet açısından çok önemlidir. Bu konuya dikkat çeken Hz. Muhammed (asm): “Cebrail bana komşu hakları konusunda öyle şeyler söyledi ki, neredeyse birbirlerine varis kılınacak diye düşündüm,” demektedir.

Evet; komşular birbirlerine iyi davranmalı, birbirlerini rahatsız etmemeli, özellikle bugün apartman hayatında kişiler, kendisini rahatsız eden davranışlarla komşularını rahatsız etmemelidirler.

3- Bayram Ziyaretleri: Bu ziyaretler; manevi ve insani duygularımızın tatmini, sosyal birlikteliğimizin temini, yardımlaşma duygularımızın tesisi bakımından çok önemlidir.

Burada önemle üzerinde duracağım husus şudur: Bayramlaşma, tebrikleşme ve insanların mutluluğunu paylaşma gerçekten büyük önem arz etmektedir. Ancak, samimi bir şekilde musafaha (tokalaşma) bence en uygun bir davranış biçimidir. El öpme- öptürme ve kucaklaşma kültürümüzde, örf ve âdetimizde vardır. Ama bu konuda da ifrat ve tefritten (aşırılık) sakınmak gerekir.

Evet; büyüklerin elleri öpülür, maneviyat büyüklerinin yani faziletli insanların elleri öpülür. Zaten; “Büyüklüğün gereği tevazu ve mahviyet ”olduğu için gerçek büyükler ellerini öptürmezler. Yani, abdest suyu dökerken sıra ayaklarına gelince, su kabını kendi eline alıp ta ayaklarını kendisi yıkayan maneviyat büyükleri ellerini öptürmemiş, o yüce insanın, secde hariç başını hiç kimseye eğdirmemişlerdir.

Şimdi, büyüklüğü kendinden menkul ve eli havada büyüklerin (!) ve onlardan dünyevî istikbal bekleyen küçüklerin kulaklarını bir çınlatalım istedim.

Bayramınızı tebrik ediyorum.