Nobel Kimya Ödülünü kazanan Prof. Dr. Aziz Sancar hocamızın Türk dünyasına pozitif bilimler konusundaki mesajını içeren konuşmasını kamuoyuna aktarırken, “Türklerde Bilim” konusunu ayrı bir yazıda ele alma sözü vermiştim.
O sıralar TRT’de yayınlanan bir haber, “Endülüs’te tasarlanan ve uzun süre kayıp olan ‘usturlap’ (Gök cisimlerinin yükseltisini ölçmekte kullanılan araç) İstanbul Teknik Üniversitesi Müzesinde görücüye çıktı. Binden fazla eserle Türk mühendisliğinin tarihine ışık tutan müze kapılarını ilk kez TRT Haber’e açtı” diyordu.
Bu hatırlatmayı, konuya ilgi duyanların gitmesi, gezmesi, görmesi adına yaptım…
GÖRÜNÜRLÜĞÜMÜZ ARTTI…
“Türkiye'nin bilim ve teknolojide görünürlüğü arttı” haberi ise bu alanda moral ve güç kaynağı oldu.
Bunu ben değil, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal söylüyor. Tespit kıymetli yani…
Bu sözün edilişinin de bir sebebi var.
Avrupa’daki özellikle önemli sanayi kuruluşlarının Ar-Ge ve teknoloji tabanlı işbirliklerini geliştirmek üzere 1985’te kurulan bir yapı olan EUREKA dönem başkanlığının 3’üncü defa Türkiye’ye geçecek olması nedeniyle Brüksel’e giden Mandal, yeni işbirlikleri geliştirmek için fırsatlar oluşturmaya çalıştıklarını söyledi. Türkiye’nin 1998-1999 ile 2012-2013 yıllarında da EUREKA dönem başkanı olmasının önemi ve anlamı var. Çünkü bu başkanlık sırayla değil, aday olunup seçimle elde ediliyor…
Türkiye, 2008-2021 döneminde Türk ortaklı 959 proje önerisiyle en fazla proje ortaklığı kuran 11’inci ülke oldu…
Prof. Dr. Hasan Mandal, daha da önemli bir ayrıntıya dikkat çekerken, Brüksel’de akademisyenlerin birlikte iş yaptıkları ve Türkiye’nin ilk 3’te yer aldığı COST adlı Avrupa’nın bilim ve teknolojik işbirliği organizasyonlarıyla bir araya geldiklerini belirtti.
Türkiye, bilimin olduğu her alanda yükseliyor…
DÜNDEN BUGÜNE BAKIŞ
Tamam, göçer / konar hali bilinen bir milletiz ama “M.Ö. 1.000’lerde Türkler yerleşik olarak yaşamaktaydı” diyen bilim insanlarına da kulak verilmeli.
Türklerin göç ederken yön tayini için astronomi bilimini kullanması; Venüs ve Merkür’den faydalanması da bilim insanlarının kayıt altına aldığı verilerdir…
Orta Asya’da yaygın olarak kullanılan “On iki Hayvanlı Türk Takvimi”nin Türk icadı olması…
Hastalıkların; kam ve baksıların afsunlama, göçürme, alazlama gibi tedavileri; otacı, emci, atasagun ve benzerlerinin ilaç ve ameliyatları ile ortadan kaldırılmaya çalışılmış olması…
Osmanlı İmparatorluğu döneminde bilime ve bilimsel çalışmalara sağlanan destek…
Gibi hususlar, bilim alanında dünden bugüne yaşananların konu başlığı sayılabilir.
TÜRK BİLİM İNSANLARI
Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisinde yer alan bilgilere göre en bilinen Türk bilim insanları çalışma alanlarına göre şöyle anılabilir:
Aziz Sancar (1946-…) Biyokimya; Cahit Arf (1910 - 1997) Matematik; Kerim Erim (1894 - 1952) Fizik ve Matematik; İbrahim Hakkı (1703 - 1780) Sosyoloji, Psikoloji, Astronomi; Kambur Vesim (? - 1761) Tıp; Evliya Çelebi (1611 - 1682) Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı; Katip Çelebi (1609 - 1657) Coğrafya; Ali Kuşçu (15. Yüzyıl) Astronomi ve Matematik; Mimar Sinan (1489 - 1588) Mimari; Piri Reis (1465 - 1554) Coğrafya; Uluğ Bey (1394 -1449) Astronomi, Geometri; Akşemseddin (1389 - 1459) Tıp; Bursalı Kadızade Rumi (1337 - 1430) Matematik, Astronomi; El-Cezeri (1136 - 1205) Mühendislik; Farabi (870 - 950) Felsefe, Astronomi, Mantık.
***
Görüldüğü gibi tarihin her döneminde bilimin içinde Türkler var. Bugünkü seviye yeterli mi? Değil! Yurt içi ve yurt dışında parmak ısırtan icatlarımız / mucitlerimiz var ama bu hal ve gidişi aşıp coşmamız gerekiyor. Yoksa ya yolda kalırız ya da yoldan çıkarız. Maazallah!
