ADAMLIK NASIL BİRŞEY

Adam olan ile adam olama­yan arasındaki fark yalnız büyük olaylarda değil, gündelik küçük olaylarda da orta­ya çıkar. Adam olmak ve adam kalmak zor gibi görünür ama adam olduğu için pişman olan da yoktur. Konfüçyüs "adamlık" için şöyle diyor:

“Adamlığı seven, adam olma­yıştan nefret eder. Kim adamlığı seviyorsa, onun için artık daha ötesi yoktur. Kim adam olmayan­dan nefret ediyorsa, onun adamlı­ğı o kadar kuvvet kazanır ve adamlığa yaraşmayan hiçbir şey ona yaraşmaz.

Adam olmak için bütün gücü­nü harcayan bir kimsenin adam olmaya gücünün yetmediğini gör­medim. Bütün gücüyle adam ol­mak isteyen, adam olur."

Adam olan ve adamlığını ko­ruyan "ölümsüz" dür. Konfüçyüs şöyle diyor:

“Adamlık insanlar için su ve ateşten üstündür. İnsanların suya ve ateşe girdiklerini ve bu yüzden öldüklerini gördüm. Ama adamlı­ğa girip de bu yüzden ölen kimse­yi görmedim."

Adam olmanın göstergeleri vardır. Konfüçyüs bunları tek tek açıklıyor:

Adam olan, dünyada hiçbir şeyin kayıtsız şartsız taraflısı ya da tümüyle düşmanı değildir. Kayıtsız şartsız taraflısı olduğu tek şey ada­lettir.

Adam olan adam iç değer­leri sever, bayağı adam dünya değerlerini sever. Adam olan adam kanun sever, ilke sever, ba­yağı adam her durumda göze gir­meyi sever.

Adam olan adam uysaldır ama kendini bayağılaştırmaz. ­Adam olmayan ise kendini bayağılaştırır ama uysal değildir.

Adam olan adam vakarlıdır, ama kendini beğenmiş değildir. Bayağı adam kendini beğenmiştir, ama vakarlı değildir.

Adam olan insanın zaafları da olabilir mi? Bir öğrencisi Konfüçyüs' e sordu: "Adam olan kişide kin olur mu?"

Üstat cevap verdi: "Kin olur. O, kötülük yapan insanlara kin duyar. Aşağıda olduklarının farkında ol­mayan ve yukarda olanlara iftira edenlere kin duyar. Töre nedir bil­meyen mesnetsiz cesurlara kin du­yar. Dar görüşlülere, dediğim de­dikçilere, inatçılara kin duyar.”

Konfüçyüs bunları saydıktan sonra öğrencisine döndü ve sordu: "Senin de kin güttüğün insan­lar var mıdır?" Öğrenci Dsi Gung cevap verdi: "Ben sağdan soldan bir şeyler, bilgi kırıntıları ka­pıp, bunu gerçek bilgiymiş ve ken­di bilgisiymiş gibi satanlara kin du­yarım. Kendisini cesur gibi gösteren haddini bilmezlere kin duya­rım. Sırları ulu orta söyleyip, bunu açık sözlülükmüş gibi yutturmaya çalışanlara kin duyarım."

Adam olmanın en önemli gös­tergelerinden biri de "konuşma"dır.

Konfüçyüs şöyle diyor:

"Kesin kararlılıkla az konuşma birleşti mi adamlık çok yakındır... Eğer bir insan utanma duygusuna sahip olmadan konuşuyorsa, söy­lediklerini yapması biraz zordur."

Konuşanın sadece sözleri değil kiminle konuştuğu da önemlidir: "Konuşulmaya değer birine rast­landı ve onunla konuşulmadı ise, bir adam ziyan edilmiş demektir. Kendisiyle konuşmaya değmeye­cek birine rastlandı ve onunla ko­nuşuldu ise, sözler ziyan edilmiş demektir.

Adam olan adam ne adamı ziyan eder ne de sözlerini zi­yan eder."

Adam olanları diğer insanların sevmesi beklenir. Öğrencisi Konfüçyüs' e sordu:

"Eğer birini hemşerileri seviyorsa o nasıl adamdır?" üstat "Bu soru yanlış soruldu, bir şey anlatmaz" dedi. Öğrencisi bir daha sordu: "Eğer birine bütün hemşerileri düşmansa, o na­sıl adamdır?"

"Yine olmadı, bu da bir şey anlatmaz" dedi üstat ve doğru cümleyi söyledi: "Adam olan adamı iyi hemşerileri sever, kötü hemşerileri ise düşman olarak görür."