HEYBENİN ARKA GÖZÜ

Nedir heybe? Hele bir bakalım kara kaplıya. Bilen var, bilmeyen var yahu. “Heybe” Arapçadan girmiş dilimize. Aslı “aybe”. Aybe bende “Vay be!” çağrışımı yaptı. Gayriihtiyari böyle ünlemişim. Ben de bilmiyordum doğrusu heybe’nin aybe’den geldiğini.
Gelelim anlamına. Bakınız TDK Sözlüğü nasıl tanımlıyor heybeyi?
Heybe: 1. At, eşek vb. binek hayvanlarının eyeri üzerine geçirilen veya omuzda taşınan, içine öteberi koymaya yarayan, kilim veya halıdan yapılmış iki gözlü torba. 2. Omza geçirilebilen tek gözlü bir çanta türü.
Demek ki neymiş? İki gözlü bir çeşit torba veya çanta. Çanta niteliği taşıyanlar bir gözlü olur ve omuza atılır. Bazı iki gözlü heybelerin tam orta kısmından yaklaşık 20 santimlik bir bölüm açıklık bırakılır. Heybe bu boşluktan kafayı sokup iki omza oturtulur. Böylece heybedeki ağırlık iki omza da eşit yayılır. Taşıması kolay olur.
Böylesi heybelerle çok aşinalığım vardır. Mesela tarlaya azık götürürken hiç yüksünmezdik. Ya da bostandan gelirken. Heybenin ağırlığı bizi hiç yormazdı.
Bizim Oğulcuk’ta heybenin söylenişi “Hağbe” dir. Halı hağbeler çok tutulurdu bir zaman. O atların yiğitlere kardaş olduğu yıllarda atın üstüne eyer, eyerin üstüne halı hağbe olmazsa olmazdı. Kamçıdan, yamçıdan önce gelirdi halı hağbe.
Şimdi mi? O halı hağbeler unutuldu. Devran döndü. Çarkın kırılsın kahpe felek.
Peki, ben durup dururken neden bu heybe işine böyle bodoslama daldım? Şundan ki Sevgili Halil Manuş bir şiir yazmış. Şiirinde Heybenin Arka Gözü’nden bahsediyor. Halil Manuş yazar da ben yazamaz mıyım? Ben de yazdım heybeyi. Halil Manuş’un şiirini taktimimdir:
.
“HEYBELERİN ARKA GÖZÜ
.
Bilir misin niçin vardır?
Heybelerin arka gözü
Görmeyene gizli sırdır
Heybelerin arka gözü
.
İki gözlü görünüşte
Biri arka biri önde
Kaç kez dolar bilmem günde
Heybelerin arka gözü
.
İstemezlik, haset, kin var
Bir de kibri ekler, ular…
Dedikodu ile dolar
Heybelerin arka gözü

Ön gözlerin azsa yükü
Arkadaki dolmuş çünkü
Dolanların hepsi dünkü
Heybelerin arka gözü

Halil; sen de heybendeki
Arka gözü şişkin tut ki
Bir hikmeti vardır belki
Heybelerin arka gözü”
.
İşte Halil Manuş’un heybesi. İlle de heybenin arka gözü. Neler var, neler o arka gözde…Gizler, sırlar, kinler,kibir,haset, dedikodu dolar boşalır. Son dörtlükte ozanımız diyor ki özüne: “Halil, sen de şişkin tut heybeyin arka gözünü. Belki bir hikmeti vardır.”
.
Yok be canım. Bana kalırsa heybenin arka gözünü kinle, kibirle, hasetle, dedikoduyla dolduracağımıza boş kalsın daha iyi. Eğer doldurabileceksek hem ön gözünü, hem arka gözünü sevgiyle, şefkatle, merhametle, hoşgörüyle dolduralım. Asıl marifet budur.
Yeni yılda heybemizin gözlerinde bol bol sevgi, saygı, anlayış, dinleyiş, edep, erkan, sözüyle özünde bir olma gibi değerler bulunsun.
Bizim heybemiz sevgiyle, sevdayla, aşkla, muhabbetle dolsun.
Sevgili Halil Manuş’a da selam olsun.

03.01.2018