ŞEN OLASIN...

“Halkların Değil Coğrafyanın Müziği” yöneticisi Selim Yaman,"Şen Olasın Develi..." türküsünü göndermiş. Eski bir plakta Karamanlı ağzıyla Theodoros Demircioğlu söylüyor. Bir isimsiz kahraman. Avazesi kalmış bize yadigar. Türküyü dinledim. Hem de defalarca...Çözmeye çalıştım. Tam deşifre edebildim mi? Emin değilim. Selim Yaman da çalışmış. Özellikle türkünün yakıldığı isim Eftad veya Efdal olabilir. Hatta Estad ya da Espad... Bana göre Eftad daha yakın. Bu türkü "Şen Olasın Ürgüp..."ün bir varyantı. Çözebildiğim(iz) kadarıyla yazıyorum "Şen Olasın Develi..."yi:

"Şen olasın Develi dumanın gitmez
Var olasın Develi dumanın gitmez
Torbada göyneği konağı dutmaz
Torbada yeleği konağı dutmaz
Kardaşım güçücik yirimi dutmaz

Eftad'ım(?) Eftad'ım algın Eftad'ım
Al kanların içinde galdın Eftad'ım

Develi'den çıktığımı gormüşler
Başçayır'ın sularına inmişler
Beni öldürmeye karer vermişler

Eftad'ım Eftad'ım gonca (?) Eftad'ım
Al kanların içinde kaldı Eftad'ım

Eftad'ın geydiği çuhadan yelek
Al kana boyandı donuyla göynek
Olur muyumuş böyle katilden (?) ölmek

Eftad'ım Eftad'ım aslan Eftad'ım
Al kanların içinde galdın Eftad’ım”

Ezgi aynı. Aynı ayak. Birinci kıtadaki yinelenen iki dize dışında kurgu da “Şen Olasın Ürgüp...”le örtüşüyor. “Şen Olasın Ürgüp...”e gelince bu türkü Ürgüplü Refik Başaran’dan derlenmiş. Derleyen Nida Tüfekçi. Yörede çok bilinen bir türkü. Aynen aktaralım:

“Şen olasın Ürgüp dumanın tütmez
Kır atın acemi konağı tutmaz
Oğlum Ahmet güççük yerimi tutmaz

Cemal’ım Cemal’ım algın Cemal’ım
Al kanlar içinde kaldın Cemal’ım

Ürgüp'ten de çıktığımı görmüşler
Kıratımın gelişinden bilmişler
Beni öldürmeye karar vermişler

Bağlantı

Cemal'ın geydiği ketenden gömlek
Al kanlara boyanmış donuyla gömlek
Bize nasip değil ecelle ölmek

Bağlantı “

Bir de “Şen Olasın Yozgat...”var. Bu türkü de yapı ve kurgu bakımından aynı 3+2= 5’li üç kıtadan oluşmuş. Kıta başlarında “Ay dost...Aman...” ünlemleri ezginin ayağı gereği yer almış. Çünkü bu türkü bir bozlak. Kırık hava değil,uzun hava. Yozgat yöresinde bu türkü “Manişarlı Halil’in Bozlağı” olarak bilinir. Süleyman Sökmen’in derlediği bu bozlak Mustafa Uslu’dan alınmış. Hadi bir göz atalım “Şen Olasın Yozgat’a:
.
“ (Ay dost, aman...)
Şen olasın Yozgat dumanın getmez
Yavrılar pek küçük yerimi tutmaz
Turan'ım ufacık imdada yetmez

Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden

(Ay dost aman...)
Gezdirdiler Nohutlu'nun dağını
Erittiler yüreğimin yağını
Vurdular da Manişar'ın beyini

Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden

(Ay dost aman...)
Boğazköy derler ki bir ulu harman
Atlıyı görünce galmadı derman
Çalap’tan mı geldi de vur emri ferman

Vur gamayı gan damlasın döşümden
Ayırdılar beni ahbabımdan eşimden”
.
Son kıtada geçen “Çalap” sözcüğü “Allah” manasınadır. Bu sözcüğü dikkate aldığımızda bozlağın birkaç asırlık bir geçmişi olduğu sonucuna ulaşıyoruz. Her üç ezgide temalar da aynı. Ağıt. Bölge olarak baktığımızda Kayseri, Nevşehir,Yozgat İçanadolu Bölgesinin komşu şehirleri. Esinlenme gayet doğal karşılanmalı.

Selim Bey vesile oldu. “Şen Olasın...”ları derleyip topladık. İlgilerinize, bilgilerinize sunarız efendim!

23.12.2013