YOZGAT’A YAZ GELDİ

Yozgat, nüfus başına düşen toprak genişliği açısından Türkiye’nin en zengin illerinden biridir. Coğrafyacılarca “özler bölgesi” olarak anılan bu bölge, küçük derelerin suladığı meyilli arazileriyle, tepe ardında tepe, dere ardında dere, gizem ardında gizem saklayan bir coğrafyaya sahip Yozgat. Haziran ayında çiçekler bu derelerde ve bu tepelerde bir başka açar, rengarenk açar, rengarenk kelebekler uçar o tepeden bu tepeye o dereden bu dereye. “Dere”ye Yozgat’ta “öz” denir. Yani doğa, şırıldayıp akan bu küçük derelerde kendi özünü ortaya koyar. Ali Nihat Tarlan’ın imgelemiyle, özler, servi kavaklarla fıskiyenin yükselişini, salkım söğütler dökülüşünü anlatır bozkırın ortasında. Belki de Yozgat halkı, bu görkemli ve cömert yükseliş ve dökülüşteki içtenliği görerek bu küçük sulara “öz” demiştir, “üvey”in zıddı gibi, Azeri’nin “özüm” deyişindeki kendi oluş gibi. Servi kavakların yükseklerindeki saksağan yuvaları, söğüt dallarındaki serçe çığlıkları, yamaçlarda seken kuzular ve oğlaklar ve dere boylarını mesken tutan göçmen kuşlar… Ne güzeldir Yozgat’ta yaz. Yaz, bahar demektir Yozgat’ta, nisan ve mayıs ilk yazdır Yozgat’ta. Hıdrellez o nedenle yazın gelişi olarak mayısta kutlanır. “İstersen yazı bekle hıdrellezi” ata sözü bunu anlatır.
Mayıs olunca, Hızır ile İlyas buluşur, toprak güneşle buluşur, toprak suyla buluşur, toprak bereketle buluşur, toprak çiçek olur, toprak tohum olur, toprak döl tutar, toprak meyveye durur. Toprak, Aşık Veysel’in “kara toprak”ıdır vefalıdır, cefalıdır ve verimlidir, yüzyıllardır, bin yıllardır.
Gel gör ki son on yıllarda, Yozgat toprağı “üç kuruşluk” banka kredisi almak için kullanılan “yalandan” bir gayrimenkul derekesine inmiş, eski bolluk ve bereket dereleri ıssızlaşmış, kuzu oynaşan yamaçlar sessizliğe bürünmüştür. Eski bağlar ve bahçeler bozulmuş, bakımsız ve meyvesiz, kurumuş kayısı ağaçları o eski bağların mezar taşları gibi oralarda bir yerlerde dikilip duruyor. Arpa tarlalarını yaban otları kaplamış, çavdar tarlaları taşlığa dönüşmüş buğday tarlaları bilmem kaç yıldır ekilmez olmuş. Bu bereketli toprakların hemen yanı başında ölümüne sessiz, köpek havlamaz, horoz ötmez, eşek anırmaz, at kişnemez, koyun-kuzu melemez köyler duruyor eski ve yeni yapılarıyla. Bir sıcak alınacak tandır yok, bir kesekli ayran içilecek hane yok… Üretimsiz köyler. Kutlu kayasını Çin’e kaptırmış Türk kağanlığı gibi, dölsüz, susuz, bereketsiz ve yaşamsız. Her şey “göç göç” diye haykırıyor sanki köyde kalmış takatsiz yaşlıların ve göçmeye mecali olmayanların yüzüne karşı.
Çok değil daha on yıllar önce, şu yamaçlarda üzüm bağları vardı. İlk yaz gelince bağlar bellenir, bahçeler karıklanır, temmuzda bağlara ilk alaca düşer, bostandan ilk “kırmızı”lar toplanır, yufka pişen evlerden ekmek kokuları yükselir, bir sıcak yufka ve birkaç yeşil soğan dalı lezzetli bir ziyafete dönüşürdü. Döl dökümü, süt sağımı, peynir yapımı, ırgatlık, harman, unluk buğday, bulgur çekimi, bağ bozumu, pekmez yapımı, erişte, kurutulmuş sebze ve meyve, turşu kurma, salça yapımı, kışlık yufka… Bunların hepsi üreten ellerin, üreten beyinlerin, üreten gururlu insanların yaşantısıydı. Yorgun, fakir, kanaatkar insanlar. Kanaatkar ama hep üretmek için çalışan insanlar, nasırlı eller, kavruk ve yanmış yüzler kırış kırış, güneşin “annacında”. Ne tuhaf değil mi, kanaatkar ama ölümüne üretken. Üretiyor ama zengin değil, zengin değil ama sağlıklı, en azından ruhu.
Üç kuruşluk devlet kredisi bitirdi bu üretken dünyayı. Geniş Yozgat toprakları, bağsız bostansız, koyunsuz kuzusuz, arpasız yulafsız kaldı. Daha önemlisi dağ taş “göç göç” diye inledi, köyler insansız kaldı.
Şimdi Yozgat’a yaz geldi, geldi ama, kaç kazma, kaç bel, kaç saban, kaç pulluk toprağa değdi, kaç tohum toprağa düştü, kaç koyun döl döktü, kaç değirmende kaç çinik un öğütüldü, kaç oklava kaç saca değdi, kaç tırpan kaç ekini biçti, kaç gelinlik kız süslenip bağ bozumu için bağa girdi?
Bakkaldan ekmek manavdan meyve bekleyen insanların cami avlularında laf ürettikleri bir tuhaf işsizler bölgesi oldu Yozgat veYozgat’ın köyleri.

Tarih : 04.07.2006